آفت دهان و زخمهای دهانی، مشکلاتی شایع هستند که بسیاری از افراد در طول زندگی خود تجربه میکنند. این زخمها معمولاً دردناک بوده و ممکن است در انجام فعالیتهای روزمره مانند خوردن و صحبت کردن اختلال ایجاد کنند. آفت دهان، زخمهای کوچکی هستند که معمولاً در داخل دهان، روی لثهها یا داخل گونهها ایجاد میشوند. اگرچه آفت دهان در بسیاری از افراد به صورت خودبهخود بهبود مییابد، اما خوددرمانی آن میتواند عواقب ناخواستهای داشته باشد.
بسیاری از افراد ممکن است آفت دهان را با سایر بیماریهای دهانی مانند عفونتهای قارچی، ویروسی یا حتی سرطانهای دهانی اشتباه بگیرند. استفاده از داروهای خودسرانه میتواند باعث تشدید بیماری اصلی یا پنهان ماندن آن شود. برخی از داروهای خانگی یا بدون نسخه ممکن است عوارض جانبی داشته باشند و به بافتهای دهان آسیب برسانند.
آفت دهان ممکن است نشانهای از یک بیماری زمینهای مانند کمبود ویتامینها، اختلالات سیستم ایمنی یا بیماریهای خود ایمنی باشد. خوددرمانی میتواند باعث شود که بیماری اصلی تشخیص داده نشود و درمان نشود. استفاده خودسرانه از آنتیبیوتیکها میتواند باعث ایجاد مقاومت باکتریایی شود و در آینده درمان عفونتها را دشوارتر کند. برخی از روشهای خوددرمانی ممکن است به جای تسکین درد، باعث تشدید آن شوند.
*توسعه عفونت: اگر آفت دهان ناشی از عفونت باشد، خوددرمانی میتواند باعث گسترش عفونت و ایجاد عوارض جدیتر شود.
*آسیب به بافتهای دهان: برخی از داروهای خانگی یا بدون نسخه ممکن است به بافتهای حساس دهان آسیب برسانند و باعث ایجاد زخمهای عمیقتر یا عفونت شوند.
*تاخیر در درمان بیماریهای جدی: همانطور که گفته شد، آفت دهان ممکن است نشانهای از یک بیماری جدی باشد. خوددرمانی میتواند باعث شود که این بیماری تشخیص داده نشود و درمان نشود.
پزشک با بررسی دقیق دهان و گرفتن تاریخچه پزشکی، علت ایجاد آفت دهان را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز میکند. درمانهای پزشکی آفت دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروهای ضد درد: برای کاهش درد و ناراحتی
داروهای ضد قارچ: در صورتی که علت آفت دهان عفونت قارچی باشد
داروهای ضد ویروسی: در صورتی که علت آفت دهان عفونت ویروسی باشد
کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب
مکملهای غذایی: در صورت کمبود ویتامینها یا مواد معدنی
علت دقیق ایجاد آفت دهان هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما برخی از عوامل زیر میتوانند در ایجاد آن نقش داشته باشند:
*سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS یا بیماریهای خود ایمنی، بیشتر در معرض ابتلا به آفت دهان هستند.
*استرس: استرس میتواند باعث تشدید آفت دهان شود.
*تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی یا بارداری میتواند باعث ایجاد آفت دهان شود.
*کمبود برخی ویتامینها و مواد معدنی: کمبود ویتامینهای گروه B، آهن و روی میتواند در ایجاد آفت دهان نقش داشته باشد.
*آسیبهای دهانی: گاز گرفتن داخل دهان، استفاده از مسواک سفت یا دندان مصنوعی نامناسب میتواند باعث ایجاد آفت دهان شود.
*برخی غذاها مانند آجیل، شکلات، توت فرنگی و گندم ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد آفت دهان شوند. برخی داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن و برخی داروهای شیمی درمانی میتوانند باعث ایجاد آفت دهان شوند.
زخمهای دهانی، از جمله آفتها و تبخالها، اگرچه ممکن است به نظر جزئی و بیاهمیت باشند، اما میتوانند نشانهای از مشکلات جدیتر سلامتی باشند. به همین دلیل، توصیه میشود که هر نوع زخم دهانی را توسط پزشک یا دندانپزشک بررسی کنید. در ادامه دلایل اهمیت این موضوع را بررسی میکنیم:
دلایل اصلی برای مراجعه به پزشک در صورت وجود زخم دهانی:
تشخیص دقیق بیماری: همانطور که پیشتر گفتیم، بسیاری از افراد آفت دهان را با تبخال دهانی اشتباه میگیرند. همچنین، برخی از زخمهای دهانی ممکن است نشانهای از بیماریهای جدیتر مانند سرطان دهان، عفونتهای ویروسی یا قارچی، کمبود ویتامینها یا اختلالات خود ایمنی باشند. تنها یک پزشک متخصص میتواند با انجام معاینات لازم، تشخیص دقیق را ارائه دهد.
درمان مناسب: هر نوع زخم دهانی نیاز به درمان متناسب با علت ایجاد آن دارد. خوددرمانی با داروهای بدون نسخه یا روشهای خانگی ممکن است نه تنها موثر نباشد، بلکه باعث تشدید مشکل یا ایجاد عوارض جانبی شود.
پیشگیری از عوارض: برخی از زخمهای دهانی ممکن است با گذشت زمان بهبود یابند، اما برخی دیگر میتوانند به عفونتهای جدیتر تبدیل شوند یا به بافتهای اطراف آسیب برسانند. مراجعه به پزشک به موقع میتواند از بروز عوارض جدیتر جلوگیری کند.
تشخیص زودهنگام بیماریهای جدی: برخی از زخمهای دهانی ممکن است اولین نشانهای از بیماریهای جدی مانند سرطان دهان باشند. تشخیص زودهنگام این بیماریها میتواند شانس بهبودی را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
اگر زخم دهانی شما طولانی شد و پس از دو هفته بهبود نیافت، حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین افزایش اندازه زخم یا شدت درد میتواند نشانهای از عفونت یا بیماری جدیتر باشد.
علائمی مانند تب، تورم غدد لنفاوی یا مشکل در بلع ممکن است نشانهای از یک عفونت سیستمیک یا بیماری جدیتر باشد. باید توجه کنید که زخم های دهانی که به صورت مکرر عود میکند بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن مشخص شود.
زخم دهانی که ظاهر غیرعادی مانند رنگ غیرعادی، شکل غیرعادی یا بافت غیرعادی دارد، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
به طور خلاصه، هر نوع زخم دهانی، صرف نظر از اندازه و مدت زمان آن، باید توسط پزشک بررسی شود. مراجعه به موقع به پزشک (انتخاب یک پزشک معتبر و خوب از سخت ترین اقداماتی است که هر بیماری باید انجام دهد. در چالش تشخیص بهترین کلینیک دندانپزشکی غرب تهران در کنار شما هستیم) میتواند به تشخیص زودهنگام بیماریها، درمان موثر و پیشگیری از عوارض کمک کند.