نقش بزاق دهان در سلامتی چیست

بزاق دهان؛ مایع حیات‌بخش دهان و نقش آن در سلامت کلی

در مورد بهداشت دهان و دندان و حفظ سلامتی بدن کمتر پیش می آید که اشاره ای حتی غیر مستقیم به بزاق دهان بشود. بزاق دهان مایع شفاف و شگفت انگیزی است که می تواند در ابعاد مختلف سلامتی و فرایندی بدن نقش اساسی داشته باشد. طبق گفته های بهترین دندان پزشک غرب تهران دکتر ابوالقاسمی حفظ سلامت دهان، سلامت دندان ها و تسهیل فرآیند گوارشی از جمله کارهایی است که بر عهده بزاق دهان است. در این مطلب می خواهیم در مورد اهمیت بزاق دهان نکاتی را با هم مرور کنیم تا بتوانیم سلامت دهان و سلامت عمومی بدن را تامین کنیم هر چند توصیه می کنیم برای بررسی سلامت دهان و دندان خود با مراجعه به کلینیک دندان پزشکی دکتر ابوالقاسمی از توصیه های تخصصی و مخصوص خودتان بهره مند شوید. 

نقش‌های حیاتی و چندگانه بزاق در سلامت دهان

بزاق دهان در فرآیند بدن به کارهای مختلفی می پردازد که چند مورد از کارکرد این مایع شفاف و پیچیده به صورت زیر است:

• مرطوب‌ سازی و روان‌سازی:
  اولین کار بزاق دهان، حفظ و تامین رطوبت کافی برای دهان و گلو است. این رطوبت کمک می کند تا بهتر صحبت کنید و بهتر غذا را جویده و ببلعید. اگر دچار خشکی دهان باشید علاوه بر این که این فرآیندها با مشکل مواجه می شوند حس ناراحتی بر آن اضافه می شود. 
  
• پاکسازی دهان: 
  بزاق دهان مانند یک شوینده طبیعی و خودکار، دائما در حال پاکسازی فضای دهان است و ذرات غذا و باکتری ها و غیره را از سطح دهان و دندان می شوید. هر چه بزاق بیشتری در دهان تولید شود تجمع پلاک ها و بوی بد دهان از دهان شما فرار خواهد کرد. 
  
• محافظت از دندان‌ها: 
  بزاق می تواند یک ابزار و دارو برای بازسازی مینای دندان باشد. ترکیبات کلسیم و فسفات در بزاق دندان کمک می کند تا مینای دندان بازسازی شود و پوسیدگی دندان ها به حداقل برسد. از طرفی بزاق دهان یک جنگجوی همیشه آماده برای خنثی کردن اسید و باکتری هایی است که منجر به پوسیدگی دندان و تخریب مینای دندان می شوند. 
  
• کنترل رشد میکروب‌ها: 
  بزاق حاوی آنزیم‌ها و پروتئین‌های ضد میکروبی مانند لیزوزیم و ایمونوگلوبولین است. این ویژگی کمک می کند که میزان قارچ ها و میکروب ها تحت کنترل باشند و جلوی عفونت دهانی را می گیرند.
  
• کمک به حس چشایی: 
  حس چشایی شما به اندازه زیادی به بزاق دهان تان ارتباط دارد. بزاق دهان تلاش می کند تا مواد شیمیایی موجود در غذا را تجزیه کند. همچنین با تحریک جوانه های چشایی که روی زبان قرار دارند کمک می کند درک طعم ها بهتر شود.
  
• آغاز فرآیند گوارش:
  اولین عملیات گوارشی در دهان توسط بزاق ها صورت می گیرند. در واقع بزاق با تجزیه کردن کربوهیدرات و نشاسته در غذا در دهان، کمک می کند هضم آسان تر شود. 
  
• ترمیم بافت: 
  در صورتی که دهان دارای زخم بشد و یا بافت های آسیب دیده و خراش در دهان و لثه ها و زبان وجود داشته باشد این مایع شفاف کمک می کند تا عوارض بهبود یابند. 

عوامل مؤثر بر تولید و کیفیت بزاق دهان

حالا که متوجه شدیم که بزاق دهان چقدر در سلامتی دهان و دندان نقش دارد توصیه می کنیم که با روش های زیر بر کیفیت و میزان بزاق دهان خود بیفزایید. 
سعی کنید از کم آب شدن بدن جلوگیری کنید تا بزاق به میزان کافی تولید شود. 
افرادی که داروهایی مثل آنتی‌هیستامین‌ها، ضدافسردگی‌ها، داروهای فشار خون و داروهای دیورتیک مصرف می کنند باید نسبت به تامین آب بدن بیشتر کوشا باشند. 
برخی بیماری ها نیز می توانند غدد بزاقی را تحریک به کاهش عملکرد کنند. 
افراد مسن تر ممکن است دچار تحلیل و ضعف غدد بزاقی شوند و به مرور دهان خشک تری تجربه کنند. بنابراین تامین رطوبت دهان ضروری است. 
استرس و اضطراب به راحتی عملیات غدد بزاقی را مختل می کنند و منجر به کاهش تولید بزاق می شوند. هر چه استرس و اضطراب طولانی تر شود دهان خشک تر خواهد بود. 
بهتر است که دهان را مخصوصا موقع خواب بسته نگه دارید چرا که هنگام خواب تبخیر بزاق و خشکی دهان می تواند مشکل ساز باشد. 
در سبک و رژیم غذایی تان به میزن کافی آب بگنجانید و سعی کنید هنگام ورزش نیز خوش نوشی داشته باشید. 
همچنین برای افزایش کیفیت بزاق و تولید بزاق بیشتر توصیه می شود که الکل و دخانیات را به طور کامل ترک کنید. 

علائم و نشانه‌های مشکلات مربوط به بزاق دهان

گاهی اوقات اختلالاتی که در بدن وجود دارد ناشی از مشکلات مربوط به تولید و کیفیت بزاق دهان است. عوارض زیر می تواند نشان از نیاز به توجه به بزاق دهان باشد.

• خشکی دهان: معمولا اولین نشانه خشکی دهان احساس چسبندگی، خشکی و سوزش در دهان است که با کمی نوشیدن سریع حل می شود. 
• مشکل در بلعیدن: اگر متوجه شده اید که غذا به راحتی همیشه بلعیده نمی شود، و حس خشکی در گلو دارید توصیه می کنیم که در مورد مرطوب کردن دهان جدی تر باشید. 
• مشکل در صحبت کردن: گاهی اوقات ادای بعضی حروف و چرخاندن زبان به دلیل خشکی زبان دچار مشکل می شود. 
• تغییر در حس چشایی: اگر بزاق دهان به قدری کم شود که نتوانید مزه برخی غذاها را درک کنید باید در رابطه با مشکل بزاق دهان با پزشک مشورت کنید. 
• بوی بد دهان: یکی از علت هایی که معمولا به محض احساس بوی بدن دهان (به مقاله راهکارهای ساده برای از بین بردن بوی بد دهان مراجعه شود) به طور ممتد مورد بررسی قرر می گیرد کاهش بزاق دهان است. 
• افزایش خطر پوسیدگی دندان: وقتی دندان ها به مرور سریع پوسیده می شوند باید به کمبود بزاق دهان نیز مشکوک بود. 
• عفونت‌های دهانی: برفک و آفت در دهان می تواند به دلیل کاهش بزاق و رطوبت به راحتی رخ دهد. 
• مشکل در استفاده از پروتزهای دندانی: عدم ثبات پروتزهای دندانی به علت خشکی دهان شایع است. 
• زخم‌های دهانی: اگر زخم های دهانی شما دیرتر خوب می شوند ممکن است مشکل از بزاق دهان باشد.
• گلودرد مکرر: احساس درد در گلو می تواند به دلیل خشکی در دهان نیز شایع باشد.

راهکارهای کاربردی برای حفظ سلامت بزاق دهان و مقابله با خشکی آن

حالا که متوجه شدید که چقدر تولید بزاق با کیفیت برای سلامتی شما ضروری است، تلاش برای تولید بزاق اهمیت پیدا می کند. در این باره توصیه های زیر را جدی بگیرید:

1. در طول روز به طور منظم آب بنوشید. 
2. جویدن آدامس های بدون قند کمک می کند تا بزاق بیشتری تولید کنید. 
3. اگر بزاق دهان شما به شدت کم است می توانید از روش های درمانی و نسخه هایی مثل اسپری  و ژل های جایگزین استفاده کنید. 
4. برخی موقع ها پزشک با تجویز داروی تولید بزاق به غدد کمک می کند تا تحریک شده و تولید بزاق کنند. 
5. هر کاری که منجر به کاهش تولید بزاق می شود، اعم از سبک زندگی یا مصرف دخانیات و الکل و غیره را ترک کنید. به عنوان مثال نوشیدنی های کافئین دار نیز به خشکی دهان کمک می کنند. ضمن این که اگر تنفس دهانی دارید بهتر است عادت به تنفس از طریق بینی داشته باشید. 
6. و به عنوان توصیه تکمیلی به دلیل اهمیت بزاق دهان توصیه می کنیم با دندان پزشک خود در مورد سلامت دهان و دندان خود مشورت کنید.