دندانها، این بخشهای کوچک و حیاتی از بدن ما، شگفتیهای بسیاری دارند که شاید کمتر به آنها توجه کردهایم. در این مقاله به چند نکته جالب و علمی درباره دندانها میپردازیم.
شاید برایتان عجیب باشد، اما مینای دندان سختترین ماده موجود در بدن انسان است. سختی آن از گلوله مسی بیشتر و تنها کمی از فولاد ضدزنگ کمتر است. این سختی باعث میشود دندانها در برابر فشارهای روزمره مقاومت کنند، اما باید همچنان از آنها مراقبت کرد.
با گذشت زمان، شکافهای بسیار ریزی روی مینای دندان ایجاد میشود. این شکافها نه تنها مضر نیستند، بلکه با خنثی کردن فشارهای واردشده هنگام جویدن، از شکستگی دندان جلوگیری میکنند.
دندانها دائماً در حال مبارزه با باکتریهای موجود در دهان هستند. این باکتریها با ترشح اسید، کلسیم و فسفات مینای دندان را از بین میبرند و باعث پوسیدگی دندان میشوند. به همین دلیل، رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است.
اسیدی که به مینای دندان آسیب میزند، محصول جانبی تجزیه شکر توسط باکتریهای دهانی است. هرچقدر شکر خالصتر باشد، باکتریها سریعتر آن را تجزیه میکنند. به همین دلیل، پوسیدگی دندان در گذشته، زمانی که شکر خالص به ندرت در دسترس بود، بسیار کمتر اتفاق میافتاد.
فلوراید با جذب کلسیم و فسفات از بزاق، از بین رفتن مواد معدنی مینای دندان را کند کرده و به پیشگیری از پوسیدگی کمک میکند. شهر گرند رپیدز در میشیگان آمریکا، اولین شهری بود که در سال ۱۹۴۵ فلوراید را به آب آشامیدنی خود اضافه کرد و امروزه بخش بزرگی از جمعیت آمریکا از آب فلورایددار استفاده میکنند.در جهت کند شدن روند پوسیدگی دندان میتوانید از روش فلوراید تراپی استفاده کنید.
دانشمندان در تلاش برای مبارزه با پوسیدگی، باکتریهای دهانی جدیدی را با تغییرات ژنتیکی تولید کردهاند که اسید کمتری تولید میکنند. این باکتریها با ترشح آنتیبیوتیک، میتوانند باکتریهای مضر را از بین ببرند و به حفظ سلامت دهان کمک کنند.
این یک باور رایج است که هرچه تعداد فرزندان بیشتر باشد، مادران دندانهای بیشتری را از دست میدهند. پژوهشگران این باور را به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری که باعث افزایش التهاب و حساسیت لثه در برابر عفونت میشود، تأیید کردهاند.
جالب است بدانید در قرن هجدهم میلادی، زنان اشرافی انگلستان اقدام به پیوند دندان میکردند. هرچند که اکثر این جراحیها ناموفق بودند و گاهی اوقات باعث انتقال بیماریهایی مانند سیفلیس میشدند.
رشد دندانها در جنین از هفته ششم بارداری آغاز میشود و مواد جذب شده در این دوران را در خود نگه میدارند. دانشمندان از این ویژگی برای بررسی تغذیه و محیط زندگی مادر و جنین در سالهای بعد استفاده میکنند. به همین دلیل، یک بانک دندان در نروژ در حال جمعآوری دندانهای شیری کودکان است تا ارتباط بین بیماریها و آلودگی هوا را مطالعه کند.
یکی از شگفتانگیزترین کاربردهای دندانها، استفاده از آنها در جراحی چشم است. در سال ۲۰۰۹، جراحان در یک عمل جراحی نادر، از یک دندان کاشته شده برای ساخت یک قاب برای لنز در چشم یک زن نابینا استفاده کردند تا بینایی او را بازگردانند. این عمل نشان میدهد که دندانها میتوانند کاربردهای پزشکی فراتر از حد تصور داشته باشند.