جرم دندان چیست و راهکارهای از بین بردن جرم دندان

اگر در روتین بهداشتی خود پاکسازی جرم دندان را جدی نگیرید، باید خود را برای روبرو‌شدن با هر خطر یا عارضه‌ای آماده کنید. دندان‌ها برخلاف بسیاری از بخش‌های بدن که مجهز به سیستم پاک‌کننده طبیعی و حذف خودکار باکتری و آلودگی هستند، از داشتن این قابلیت محروم مانده‌اند. ازهمین‌رو رعایت بهداشت دهان و دندان برای حفظ سلامت آن اهمیتی چند برابر دارد. بی‌تردید از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین اصول بهداشتی دهان و دندان پاکسازی کامل جرم دندان است که امروز قصد داریم سیر تا پیاز آن را برایتان شرح دهیم. پس اگر با فرآیند جرم‌گیری دندان و اهمیت انجام آن در روتین بهداشتی آشنایی کافی ندارید، تا انتها همراه ما باشید.

جرم گیری دندان چیست؟

اگر به دنبال پاسخ سوال جرم‌گیری دندان چیست، هستید باید بگوییم که یک تکنیک دندانپزشکی است که در از بین‌بردن جرم و پلاک دندان و پاکسازی عمیق دهان و دندان بهترین عملکرد را از خود ارائه می‌دهد. این تکنیک نام‌های دیگری هم دارد که معروف‌ترین آن‌ها بروساژ دندان است.

دندانپزشک در فرآیند جر‌م‌گیری، فضای دهان و دندان را از پلاک و جرم تجمع‌شده در بالا و زیر خط لثه کاملا پاک می‌کند. به عبارتی این تکنیک که با کمک تجهیزات و ابزارهای مخصوص پزشکی صورت می‌پذیرد، گزینه درمانی مناسب کسانی است که از وجود بیماری پریودنتال (التهاب شدید لثه) رنج می‌برند.

عکسی از جرم گیری دندان

پلاک دندان چیست؟

پلاک دندان ماده‌ای چسبنده یا لایه‌ای نازک متشکل از باکتری است که روی ساختار بیرونی دندان‌ها را کاملا می‌پوشاند. این لایه چسبنده غالبا در نتیجه خوردن وعده‌های غذایی یا مصرف هر نوع نوشیدنی شکل می‌‌گیرد.

پلاک دندان را می‌توان نوعی مکانیسم دفاعی دهان در مقابله با باکتری‌های تخریب‌کننده مینای دندان دانست. در این فرآیند بعد از هر بار غذاخوردن باکتری‌های موجود در دهان، کربوهیدرات نهفته در مواد غذایی را به ماده اسیدی تبدیل می‌کنند. ترکیب این ماده اسیدی با بزاق و مواد غذایی جامانده در فضای دهان لایه‌ای نازک روی دندان‌ها را تشکیل می‌دهند که پلاک دندان نام دارند.

تفاوت پلاک و جرم دندان

جرم‌ها از دل پلاک‌ها شکل می‌گیرند. به عبارتی زمانی که پلاک‌ها به طور کامل از فضای دهان و دندان پاکسازی نشوند، روی دندان، لثه و زبان تجمع پیدا می‌کنند. با تجمع پلاک‌ها مواد معدنی موجود در بزاق دهان به ماده‌ای زردرنگ روی ساختار دندان‌ها تبدیل می‌شوند.

از تفاوت‌های بسیار مهم پلاک با جرم دندان این است که جرم‌ها به واسطه داشتن بافتی بسیار سخت و چسبنده به راحتی توسط مسواک از بین نمی‌روند. شاید افراد بتوانند با کمک نخ دندان از تجمع جرم‌ها جلوگیری کنند؛ اما رهایی کامل از شر رسوبات و جرم‌های انباشته‌شده در جلو و پشت دندان تنها با انجام خدمات و تکنیک‌های دندانپزشکی میسر خواهد بود.

از دیگر تفاوت‌های موجود میان جرم و پلاک دندان این است که جرم‌ها علت زردی دندان هستند. این در حالی است که پلاک دندان منجر به هیچ‌گونه تغییر رنگی در ساختار دندان‌ها نمی‌شود.

آخرین عاملی که تفاوت ماهیت میان جرم و پلاک دندان را برای ما عیان می‌کند، عوارض و پیامدهای مخرب جرم موجود در دندان است. معمولا با تجمع جرم‌ها در فضای دهان و دندان، ریسک ابتلا به بیماری پریودنتال یا پوسیدگی دندان‌ها به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. در مقابل پلاک‌ها به دلیل حذف‌شدن توسط مسواک و دهان‌شویه کمتر موجب بروز بیماری یا آسیب بیشتر می‌شوند.

تصویری از جرم دندان

علت ایجاد جرم دندان

اگر تا اینجای مطلب همراه ما بوده‌اید، باید دانسته باشید که جرم‌ دندان فرزند پلاک دندان است. زمانی که فضای دهان و دندان آلوده به هرگونه باکتری و پلاکی باشد، سروکله جرم‌ها نیز پیدا می‌شود. بااین‌حال عواملی به جز بهداشت دهان و دندان وجود دارد که ریسک ظاهرشدن جرم‌های دندان را افزایش می‌دهد. این عوامل عبارتند از:

• عدم شست‌وشوی صحیح، اصولی و منظم دندان‌ها
• عدم استفاده روزانه از نخ دندان
• عدم مراجعه به دندانپزشک در هر 6 ماه یک بار برای پاکسازی عمیق دهان و دندان
• داشتن رژیم غذایی ناسالم مملو از قند و نشاسته
• مصرف مواد مخدر به ویژه سیگار و الکل
• عدم هم‌ترازبودن دندان‌ها با یکدیگر
• خشکی بیش‌ازحد دهان

مهم ترین علائم جرم دندان

اگر مقابل آینه بایستید و به دندان‌های خود نگاه کنید، شاید بتوانید از ظاهر و شکل‌وشمایل آن ردپای جرم و پلاک دندان را پیدا کنید. معمولا با ظاهرشدن جرم در فضای دهان، دندان‌ها رنگ اصلی خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل هم لکه‌های زرد یا قهوه‌ای‌رنگ موجود روی دندان را می‌توان اصلی‌ترین نشانه جرم‌های دندان دانست. بااین‌وجود این عارضه علائم و نشانه‌های دیگری هم دارد که عبارتند از:

• انتشار بوی نامطبوع از دهان
• پوسیدگی زودبه‌زود دندان‌ها
• حساسیت دندان‌ها به مصرف مواد غذایی سرد و گرم
• ورم، التهاب و خونریزی لثه

انواع جرم دندان

جرم‌‌ها علی‌رغم داشتن ماهیتی یکسان و بافتی مشابه تفاوت‌هایی باهم جزئی دارند. اصلی‌ترین عامل ایجادکننده این تفاوت هم محل قرارگیری جرم است. به طور کلی دو نوع جرم دندان وجود دارد که با عناوین زیر شناسایی می‌شود:

جرم فوق لثه‌ای

به جرم یا پلاکی که بالای خط لثه ظاهر می‌شود، جرم فوق لثه‌ای می‌گویند. این نوع جرم که تنها با اکسیژن زنده است، رنگی متمایل به زرد یا قهوه‌ای دارد و غالبا 4 الی 12 ساعت بعد از مسواک‌زدن خودش را نشان می‌دهد.

جرم زیر لثه‌ای

جرم زیر لثه‌ای همان‌طور که از نامش پیداست، در زیر لثه و در جایی میان درز دندان و لثه شکل می‌گیرد. این نوع جرم تنها زمانی قابل رویت است که بافت لثه کاملا تحلیل شده باشد. جرم زیر لثه‌ای رنگی متمایل به سیاه دارد و برای زنده‌ماندن بی‌نیاز از اکسیژن است.

تفاوت جرم دندان و پوسیدگی

برخی گمان می‌کنند جرم همان پوسیدگی دندان است. برخلاف این تصور باید بگوییم بین جرم و پوسیدگی دندان هم تفاوت وجود دارد. جرم‌ها همان لکه‌های زردرنگ چسبنده روی ساختار دندان هستند که مجموعه‌ای عظیم از باکتری‌ها را در دل خود دارند.

باکتری‌های موجود در جرم‌ها برای زنده‌ماندن نیاز به قند و مواد معدنی موجود در خوراکی‌ها دارند. حاصل تغذیه باکتری‌ها از خوراکی‌ها، تولید مواد اسیدی در فضای دهان است که تماس مکرر آن‌ها با دندان‌ها موجب تخریب، از بین‌رفتن مینای دندان و در نهایت پوسیدگی آن می‌شود.

بنابراین پوسیدگی دندان‌ها را می‌توان پیامد مخرب فعالیت‌های مکرر باکتری‌های نهفته در جرم و پلاک دندان دانست. مسلما به میزانی که باکتری‌ها حضور طولانی‌تری در فضای دهان و دندان داشته باشند، شدت پوسیدگی دندان نیز بیشتر می‌شود.

عکسی از پوسیدگی دندان

عوارض جرم دندان

بی‌تردید حضور جرم‌ها و پلاک‌ها برای سلامت دهان و دندان بی‌خطر نیست. این عارضه اگر به موقع درمان نشود، عواقب و پیامدهای ناخوشایندی برای افراد به همراه خواهد داشت. اگر می‌خواهید مهم‌ترین عوارض جرم دندان را بدانید، ادامه مطلب را از دست ندهید.

• پیدایش مشکل هالیتوز یا بوی نامطبوع دهان
• قرمزی، تورم و التهاب لثه
• عقب‌رفتگی یا تحلیل کامل بافت لثه
• پوسیدگی و از دست‌رفتن مینای دندان
• افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی
• از دست‌رفتن دندان‌ها
• افزایش عفونت لثه و دندان و ظهور آبسه لثه و دندان
• تغییر شکل و رنگ ساختار دندان‌ها

درمان جرم دندان

برای از بین بردن جرم دندان سریع باید به خدمات کلینیکی و درمان‌های تخصصی دندانپزشکی متوسل شد. به عبارتی پاکسازی کامل فضای دهان و دندان از جرم‌ها نه با مسواک‌زدن و نخ دندان بلکه تنها از طریق جرمگیری توسط دندانپزشک امکان‌پذیر خواهد بود.

برای اینکه بدانید جرم دندان چگونه پاک می‌شود، بد نیست نگاهی به فرآیند جرم گیری دندان و نحوه انجام آن داشته باشید. جرم‌گیری دندان به 2 شیوه دستی و با استفاده از اولتراسونیک انجام می‌گیرد که ماهیت هر روش به شرح زیر است.

روش دستی جرم‌ گیری دندان

در روش‌ دستی جرم‌گیری دندان دندانپزشک جهت حذف جرم‌های دندان از ابزار و تجهیزات دستی تحت عنوان کورت یا جرم‌گیر استفاده می‌کند. کورت دارای یک قلاب کوچک یا سری ظریف است که با قراردادن در ناحیه خط لثه تمام جرم و پلاک موجود در دندان و لثه را حذف می‌کند.

کورت جنسی فلزی دارد و به دلیل ظریف‌بودن به تمام جرم‌های موجود در زیر لثه دسترسی پیدا می‌کند. گرچه، عوارض جرمگیری دندان را هم باید در نظر داشته باشید. جرم گیری مداوم عوارضی را به دنبال دارد که ممکن است برای لثه‌ها دردسرساز شود.

روش اولتراسونیک جرم‌گیری دندان

در مقابل روش دستی، اولتراسونیک تکنیکی پیشرفته‌تر برای حذف جرم دندان جلو محسوب می‌شود. دندانپزشک در این روش از یک دستگاه مجهز به اسپری آب با نوک فلزی ارتعاشی بهره می‌برد. با هر بار ضربه‌زدن دستگاه روی دندان تمامی جرم‌ها و پلاک‌های موجود در زیر خط لثه به شکل کامل تخلیه می‌شود. اسپری آب موجود در این دستگاه به خنک نگاه‌داشتن سر دستگاه و شستشوی کامل پلاک‌ها از روی دندان کمک می‌کند.

عکسی از جرم‌گیری دندان با روش اولتراسونیک

راه ‌های خانگی برای از بین بردن جرم دندان

شاید مفیدترین راه میانبر برای از بین بردن جرم دندان در خانه همان تمیزکردن منظم دندان‌ها با روش صحیح مسواک زدن باشد. استفاده از نخ دندان قبل از هر نوبت مسواک‌زدن می‌تواند شما را از هرگونه خطر جرم و پلاک دندان نیز در امان نگاه دارد. در کنار تمام نکات بهداشتی راهکارهایی خانگی نیز وجود دارد که از آن‌ها می‌توانید در جهت رفع جرم و پلاک دندان استفاده کنید. بخش پایانی این نوشتار به معرفی همین راهکارها اختصاص دارد.

جرم ‌گیری دندان با گیاه آلوئه ‌ورا

خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی نهفته در گیاه آلوئه‌ورا آن را به یک اسکراب طبیعی دندان تبدیل کرده است. برای نابودی جرم و پلاک دندان کافی است 1 قاشق چای‌خوری ژل آلوئه‌ورا را با 1 فنجان آب، 5 قاشق غذاخوری جوش شیرین و 4 قاشق چای‌خوری لیمو، گلیسیرین و اسانس روغن ترکیب کنید. محلول حاضر را هر روز به مدت چند دقیقه روی دندان‌ها ماساژ دهید تا جرم و پلاک موجود در آن کاملا پاک شود.

رفع جرم‌ دندان با پوست پرتقال

خمیر پوست پرتقال بهترین مکمل برای خمیردندان به حساب می‌آید. این تکنیک نه تنها رایحه بسیار خوشی به دهان می‌بخشد، بلکه سبب نابودی تمام پلاک‌ها می‌شود. برای استفاده از این تکنیک مقداری از بافت داخلی پوست پرتقال را با کمی آب مخلوط کنید و سپس آن را روی دندان‌ها قرار دهید.

جرم ‌گیری دندان با روغن نارگیل یا زیتون

روغن‌های گیاهی نیز امتحان خود را در پاکسازی کامل دندان‌ها از جرم و پلاک به ما ثابت کرده‌اند. روغن نارگیل، بادام، کنجد و زیتون بهترین روغن‌های گیاهی برای شست‌وشوی دهان هستند. روزانه 5 الی 10 دقیقه یک قاشق از روغن موردنظرتان را در دهان غرغره کنید تا ضمن حذف جرم و پلاک دندان از پوسیدگی بیشتر دندان‌ها نیز پیشگیری به عمل آورید.

خلاصی از جرم دندان با جوش شیرین

یکی از بهترین و قوی‌ترین لایه‌بردارهای طبیعی دندان جوش شیرین است. این ماده معجزه‌آسا را می‌توانید هم با آب و هم با سرکه ترکیب کنید. محلول این دو را به مدت 3 دقیقه روی دندان‌ها مسواک کنید.

جرم گیری دندان با جوش شیرین

جرم‌ گیری دندان با سرکه سفید

اسید طبیعی نهفته در سرکه سفید اثربخشی بسیار فوق‌العاده‌ای در رفع باکتری و عفونت دندان دارد. مقدار کمی از سرکه سفید را با آب ولرم و نمک مخلوط کنید و آن را برای چند دقیقه روی دندان‌هایتان ماساژ دهید.

جرم دندان؛ معضلی رایج اما حل شدنی

عوامل متعددی بهداشت و سلامت دندان‌ها را تهدید می‌کند که جرم و پلاک دندان یکی از آن‌هاست. ما در این نوشتار تلاش کردیم تا تعریفی دقیق و باجزئیات را از جرم و پلاک دندان و نحوه شکل‌گیری آن در فضای دهان در اختیار شما بگذاریم. قطعا حالا که می‌‌دانید جرم دندان چه نتایجی به دنبال دارد، بهتر می‌توانید نکات و اصول بهداشتی را رعایت کنید. همچنین می‌توانید برای دریافت خدمات مروبط به اصلاح طرح لبخند و جرمگیری به کلینیک دکتر ابوالقاسمی مراجعه کنید. شما برای سلامت بیشتر دندان‌ها و ایمن‌بودن آن‌ها از جرم و پلاک چه راهکاری را به مخاطبان این مطلب پیشنهاد می‌دهید؟

سوالات متداول

1. چه عواملی باعث ایجاد جرم دندان می‌شوند؟

عوامل مختلفی می‌توانند به ایجاد جرم دندان منجر شوند، از جمله نقص‌های بهداشت دهان و دندان‌ها مانند مسواک‌زدن نامناسب، استفاده از غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و اسیدی، مراقبت منظم دهان و دندان‌ها و عدم مراجعه منظم به دندانپزشک برای انجام پاکسازی حرفه‌ای.

2. چه روش‌هایی برای درمان جرم دندان و رفع آن وجود دارد؟

درمان جرم دندان شامل اقداماتی مانند برس‌زدن منظم و صحیح، استفاده از محصولات بهداشت دهانی حاوی فلوراید، مراجعه منظم به دندانپزشک برای پاکسازی حرفه‌ای و از بین بردن ترس و اضطراب مرتبط با مراجعه به دندانپزشک می‌شود. در موارد شدید‌تر مانند جرم دندان عمیق، ممکن است به درمان‌هایی مانند پرکردن نیاز باشد.