سایش دندان چیست و روش های درمان آن

تحلیل یا سایش دندان عارضه‌ای شایع است که تقریبا 97 درصد افراد یک جامعه آن را در برهه‌ای از زمان تجربه می‌کنند. طبیعی است که زمان و شدت بروز این عارضه بستگی زیادی به سبک غذایی، روتین بهداشتی، عوامل ژنتیکی و شرایط زندگی هر فرد دارد. اینکه سایش دندان چیست و چرا اتفاق می‌افتد، موضوعی است که قصد داریم در این نوشتار به بررسی آن بپردازیم. شما نیز اگر می‌خواهید اطلاعات پزشکی‌تان را در این حوزه ارتقا دهید، تا انتها همراه ما باشید.

سایش دندان چیست؟

دندان‌ها نیز مانند هر ساختار دیگری در بدن با افزایش سن و استفاده مداوم دچار تحلیل و ساییدگی می‌شوند. به تخریب و از بین‌رفتن بافت خارجی دندان (مینای دندان) که در نتیجه هر عاملی غیر از پوسیدگی یا باکتری رخ می‌دهد، سایش دندان گفته می‌شود.

این تحلیل و سایش ممکن است به بهداشت دهان و دندان مربوط نباشد و غالبا با بالارفتن سن و استفاده مکرر از دندان‌ها اتفاق می‌افتد. بنابراین می‌توان آن را پدیده‌ای کاملا طبیعی و فیزیولوژیک دانست که بسیاری از افراد در سنین بالا با آن مواجه می‌شوند. بااین‌وجود احتمال ساییدگی دندان در نوجوانی یا جوانی هم وجود دارد که دلیل آن را می‌توان مصرف نوشیدنی‌ها یا غذاهای اسیدی دانست.

مقایسه دندان سالم و دندان ساییده‌شده

علت سایش دندان

یکی از قابلیت‌های مهم بدن فرآیند تقسیم سلولی است که به بخش‌ها و ساختارهای مختلف این فرصت را می‌دهد تا در صورت آسیب و تحلیل، خود را ترمیم کنند. شوربختانه دندان‌ها فاقد این قابلیت هستند؛ به همین دلیل هم زودتر از بخش‌های دیگر بدن در اثر بالارفتن سن دچار تحلیل و ساییدگی می‌شوند.

غیر از سن که عاملی کلیدی در بروز سایش دندان است، عوامل دیگری نیز ریسک ابتلا به این عارضه را در افراد افزایش می‌دهند که در ادامه آنها را مرور خواهیم کرد.

سبک غذایی ناسالم

منظور از سبک غذایی ناسالم مشخصا مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی نظیر نوشابه‌ها، نوشیدنی‌های الکلی و انرژی‌زا و آبمیوه‌هاست. خوب است بدانید که اصلی‌ترین علت سایش دندان یا از دست‌رفتن مینای دندان، تماس مستقیم دندان‌ها با اسید است. ضمن اینکه این گروه از مواد اسیدی به دلیل داشتن قند بالا علت پوسیدگی دندان نیز به حساب می‌آیند.

برای اینکه از میزان اسیدی‌بودن یک ماده غذایی مطلع شوید، کافی است نگاهی به میزان PH آن بیندازید. هر چقدر PH یک ماده غذایی کمتر باشد، مقدار اسیدی‌بودن آن بیشتر خواهد بود.

دندان قروچه

بسیاری از افراد ساییدگی دندان را با دندان قروچه یکی می‌دانند. برخلاف این تصور عمومی باید بگوییم دندان قروچه توصیف وضعیتی است که در آن دندان با فشار هر چه تمام روی یکدیگر فشرده یا ساییده می‌شوند. این حالت که در اغلب موارد به شکل ناخودآگاه اتفاق می‌افتد، اصلی‌ترین عامل سایش دندان در خواب است. گاهی اوقات درمان دندان قروچه ارتودنسی است و گاهی با روش‌های دیگری درمان می‌شود.

مصرف برخی از داروها

بزاق دهان سدی محکم در مقابل اسید موجود در دهان است. بنابراین انتظار می‌رود مصرف هر نوع دارویی که فرآیند تولید بزاق را مخدوش کند و سبب خشکی دهان شود، در پیدایش ساییدگی دندان‌ها نقش داشته باشد.

مسواک ‌زدن بیش از حد

مسواک‌زدن به همان میزان که سبب حفظ بهداشت و سلامت عمومی دندان‌ها می‌شود، می‌تواند در بروز ساییدگی و تخریب دندان‌ها موثر باشد. مسواک‌‌زدن بیش‌ازاندازه یا رعایت نکردن روش صحیح مسواک ‌زدن از جمله فاکتورهای موثر در بروز سایش دندان جلو است.

مسواک زدن زیاد از عوامل سایش دندان

استرس و اضطراب

اضطراب و استرس مادر تمام بیماری‌هاست. این فاکتور کلیدی در پیدایش تحلیل و ساییدگی دندان نیز بی‌تاثیر نیست. به ویژه زمانی که استرس بالا سبب خلق مجموعه‌ای از عادات ناسالم مانند ناخن‌جویدن یا دندان قروچه شود.

علائم سایش دندان

ساییدگی دندان در مراحل اولیه خود هیچ‌گونه علامت و نشانه‌ای ندارد. با پیشروی این بیماری و افزایش آسیب بیشتر دندان‌ها تازه علائم و نشانه‌های ساییدگی دندان خود را نشان می‌دهند. مهم‌ترین این نشانه‌ها عبارتند از:

حساسیت بیش ‌از اندازه دندان ‌ها

اگر هنگام خوردن نوشیدنی‌های خیلی سرد یا غذاهای خیلی گرم در نواحی مختلف دندان احساس درد و سوزش داشتید، باید به وجود ساییدگی دندان‌ها شک کنید. با تخریب و ساییدگی مینا یا بافت خارجی دندان عاج دندان که درست در زیر مینا قرار گرفته است، به فضای داخلی دهان راه پیدا می‌کند. وجود عصب در عاج دندان سبب حساسیت‌پذیری بالای آن به هر چیزی از جمله غذاهای سرد و گرم می‌شود. اینجاست که باید به فکر درمان حساسیت دندان افتاد.

تغییر شکل و رنگ دندان‌ها

از دیگر نشانه‌ها و علائمی که با ظاهرشدن آن‌ها می‌توان به وجود سایش دندان مشکوک شد، تغییر رنگ و شکل دندان‌هاست. معمولا با رخ‌دادن این عارضه دندان‌ها کوتاه‌تر، نامتقارن‌تر و زردتر می‌شود. علت زردی دندان ظاهرشدن لایه حساس دنتین است که در اثر تحلیل مینا اتفاق می‌افتد.

عکسی از سایش دندان

ایجاد نقص و اختلال در عملکرد دندان ‌ها

مسلما سایش و ساییدگی دندان‌ها در عملکرد این ساختار مهم اختلالات متعددی ایجاد می‌کند. ناتوانی در جویدن کامل و صحیح مواد غذایی یا بروز نقص در تکلم از جمله پیامدهای ناخوشایند این عارضه است.

انواع سایش دندان

ساییدگی دندان از جمله بیماری‌های اجتناب‌ناپذیری است که علی‌رغم رعایت تمام اصول و نکات بهداشت دهان و دندان احتمال بروز آن نیز وجود دارد. این اختلال دندانی در 4 حالت مختلف اتفاق می‌افتد که عبارتند از:

1. ابفرکشن

به حالتی از ساییدگی دندان که در آن ساختار دندان در ناحیه تلاقی دندان و لثه تحلیل می‌رود، ابرفکشن گفته می‌شود. این نوع ساییدگی که غالبا حالتی از حرف انگلیسی V را در ذهن تداعی می‌کند، بدون درد و ناراحتی است.

عوامل زیادی در بروز این گروه از ساییدگی‌ها نقش دارند که مهم‌ترین و کلیدی‌ترین آن‌ها فشردن دندان‌ها روی هم یا همان دندان قروچه است. مصرف غذاهای اسیدی یا هم‌ترازنبودن دندان‌های فک پایین و بالا با یکدیگر هم می‌تواند از دیگر دلایل پیدایش ابفرکشن باشد.

2. ابرژن

دومین شکل از ساییدگی دندان ابرژن نام دارد. اگر با شیوه صحیح مسواک‌زدن آشنایی کافی ندارید یا از دندان‌های خود به عنوان ابزاری برای بازکردن درب قوطی و بطری استفاده می‌کنید، باید منتظر ظاهرشدن ابرژن باشید. خوب است بدانید که هرگونه تماس دندان با اجسام خارجی نظیر مدادجویدن یا استفاده مکرر از خلال دندان ریسک ابتلا به این نوع ساییدگی را افزایش می‌دهد.

3. اروژن

شایع‌ترین شکل ساییدگی دندان را می‌توان اروژن دانست که در تمام گروه‌های سنی به طور یکسان و برابری ظاهر می‌شود. این نوع ساییدگی که با تحلیل بخشی از مینای دندان همراه است، در نتیجه تماس دندان‌ها با اسید رخ می‌دهد. منشا این اسید گاهی از اوقات بیماری رفلاکس معده و در اکثر موارد مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی است. با خشکی دهان و عدم تولید کافی بزاق دهان احتمال بروز اروژن نیز بیشتر هم می‌شود.

4. اتریشن

زمانی که سطح جونده دندان کاملا صاف شود، با حالت چهارمی از ساییدگی دندان مواجه هستیم که با اصطلاح علمی اتریشن شناخته می‌شود. در اتریشن فرورفتگی‌های متعددی روی نواحی جونده دندان مشاهده می‌شود که آن را می‌توان پیامد مستقیم تماس دندان با دندان یا فشردن دندان‌ها به یکدیگر دانست.

مشکلات و عوارض سایش مینای دندان

هر پدیده‌ای که منجر به بروز نقص عملکرد در بخش‌های مختلف بدن شود یا ماهیت طبیعی ساختار آن را تغییر دهد با عوارض و پیامدهای ناخوشایندی همراه خواهد بود. سایش دندان نیز از این قاعده مستثنی نیست. ظهور این اختلال دندانی مشکلات متعددی را برای افراد رقم می‌زند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• تغییر شکل اولیه دندان‌ها
• زردشدن دندان‌ها
• لق‌شدن دندان‌های تحلیل‌رفته
• بروز درد در ناحیه سر و فک
• حساسیت بالای دندان‌های ساییده‌شده
• ایجاد فاصله میان دندان‌ها
• تخریب بافت استخوان‌ فک
• شیشه‌ای یا شفاف‌شدن بافت دندان

درمان سایش دندان

ساییدگی دندان علی‌رغم تمام مشکلات و آسیب‌های جدی که به همراه دارد، عارضه‌ای درمان‌پذیر محسوب می‌شود. اتخاذ راهکارهای درمانی این اختلال به علت و شدت ساییدگی دندان بستگی دارد. بنابراین قبل از انتخاب هر نوع راهکار درمانی لازم است ارزیابی‌های همه‌جانبه توسط دندانپزشک صورت گیرد. از معروف‌ترین و بهترین روش‌های درمان سایش دندان می‌توان به سه مورد زیر اشاره کرد.

باندینگ دندان

اگر سایش دندان شدید نباشد، می‌توان با انجام تکنیک باندینگ تا حد زیادی این عارضه را در افراد درمان کرد. باندینگ با تمرکز روی اصلاح شکل و فرم دندان‌های ساییده‌شده انجام می‌گیرد.

در این تکنیک دندانپزشک ماده کامپوزیتی هم‌رنگ با دندان را روی بافت‌های آسیب‌دیده تزریق می‌کند تا دندان‌های تحلیل‌رفته از نظر رنگ، شکل و اندازه ظاهر طبیعی‌تری به خود بگیرند. رفع ترک‌های دندان، پرکردن فضای خالی یا شکاف میان دندان‌ها و اصلاح رنگ دندان از نتایج مطلوب تکنیک درمانی باندینگ است.

عکسی از باندینگ دندان

لمینت دندان

لمینت دندان نیز از دیگر راهکارهای درمان ساییدگی دندان است که عملکردی مشابه با باندینگ دارد. در این روش لمینت‌ها که لایه‌ای نازک از پرسلن هستند با کمک ماده‌ای چسبنده روی سطوح آسیب‌دیده دندان قرار می‌گیرند. با قرارگیری این لایه محافظتی شکل و فرم ناخوشایند دندان‌های ساییده‌شده کاملا مستتر می‌شود. مزیت برجسته لمینت در مقایسه با باندینگ دوام عمر و مقاومت بالای آن نسبت به تغییر رنگ است. شایان ذکر است که هم باندینگ و هم لمینت اثرات مطلوبی در کاهش و رفع حساسیت‌های دندان دارند.

روکش دندان

زمانی که پای آسیب جدی و شدید ساییدگی دندان در میان باشد، بهترین راهکار درمانی که توسط دندانپزشک اتخاذ می‌شود، روکش دندان است. در این روش دندانپزشک ابتدا مقداری از سطح دندان ساییده‌شده را تراش می‌دهد سپس از روکشی محکم به عنوان محافظ برای آن استفاده می‌کند. این روکش که بسته به نوع و شدت آسیب و محل قرارگیری دندان انواع مختلفی مثل روکش سرامیکی یا روکش زیرکونیا دارد، توسط چسب مخصوص و حرارت به دندان‌ها متصل می‌شود.

راه‌های پیشگیری از سایش دندان

پیشگیری بهتر از درمان است. این بهترین و اساسی‌ترین توصیه بهداشتی است که تقریبا برای تمام بخش‌ها و نواحی مختلف بدن کاربرد دارد. از بهترین روش‌ها و راهکارهای درمان خانگی ساییدگی دندان که بروز این اختلال را در افراد به طور قابل توجهی به تعویق می‌اندازد، می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• پرهیز از مصرف غذاهای اسیدی
• درمان مشکلات گوارشی به ویژه رفلاکس معده
• اجتناب از مصرف نادرست و ابزاری دندان‌ها (عدم بازکردن درب قوطی با دندان و...)
• درمان دندان قروچه
• افزایش مصرف خوراکی‌های حاوی کلسیم و ویتامین D
• پیشگیری از خشکی دهان با خوردن زیاد آب و مایعات
• مصرف محصولات لبنی حاوی پروتئین کازئین (این پروتئین از آسیب‌ دندان‌ها در برابر اسید محافظت می‌کند)
• داشتن چکاپ منظم و ماهانه دندان‌ها
• عدم مصرف مستقیم نوشیدنی‌های اسیدی یا نگه‌داشتن آن‌ها در دهان
• جویدن آدامس‌های بدون قند برای تحریک بیشتر تولید بزاق

درمان سایش دندان با آسان ترین روش در کلینیک دکتر ابوالقاسمی

سایش یا ساییدگی دندان یکی از مشکلات شایع در حوزه سلامت دهان و دندان است که با بالارفتن سن احتمال بروز آن افزایش پیدا می‌کند. این پدیده اگرچه با فاکتور سن رابطه تنگاتنگی دارد، در نتیجه مصرف خوراکی‌های اسیدی، مشکلات گوارشی یا دندان قروچه ریسک ابتلا به آن بیشتر هم می‌شود. خوشبختانه با انجام مجموعه‌ای از راهکارهای ساده و دم‌دستی می‌توان تا حد زیادی از بروز سایش دندان در سنین پایین‌تر جلوگیری کرد که بهترین آن‌ها کاهش یا قطع مصرف مواد اسیدی است. اگر با مشکل ساییدگی دندان درگیر شده‌اید می‌توانید برای دریافت انواع خدمات اصلاح طرح لبخند به کلینیک دکتر ابوالقاسمی مراجعه کنید.

سوالات متداول

1. چه عواملی می‌تواند به سایش دندان منجر شود؟

عوامل متعددی می‌توانند منجر به سایش دندان شوند؛ از جمله استفاده نادرست از مسواک، فشار زیاد در هنگام مسواک زدن، استفاده از مسواک با سر نرم، بازگشت اسیدهای معده‌ای به دندان‌ها یا برخی عادات غذایی ناسالم مانند مصرف زیاد مواد شیرین‌کننده و انواع نوشیدنی‌های اسیدی و ترکیبی.

2. چه روش‌هایی برای درمان سایش دندان وجود دارد؟

روش‌های درمان سایش دندان شامل استفاده از کاپ‌ها یا کاورهای دندانی، ترمیم‌های دندانی مانند روکش‌های پورسلن و کامپوزیت، اصلاح فرم دندان‌ها و انجام جراحی‌های ارتودنسی است. همچنین استفاده از محافظ دندان شب می‌تواند از سایش دندان جلوگیری کند و رویکردهای پیشگیری مانند اصلاح عادات بهداشت دهان و دندان، مصرف مواد غذایی سالم و مراجعه به دندانپزشک برای بررسی دوره‌ای نیز موثر است.